Κουρμούλης

Επώνυμο οικογένειας ευγενών από τη Μεσαρά της Κρήτης, γνωστοί ως Κ. οι κρυπτοχριστιανοί. Από το 1680 οι Κ. ασπάστηκαν φανερά τον ισλαμισμό, ενώ στην πραγματικότητα τελούσαν κρυφά τα χριστιανικά μυστήρια (γάμους, βαφτίσεις κλπ.). Λόγω της σημαντικής τους περιουσίας, ασκούσαν μεγάλη επιρροή στους Τούρκους και πολλές φορές κατόρθωσαν να σώσουν χριστιανούς από το μένος των εχθρών, ακόμα και με κίνδυνο να φανερωθούν. Διατήρησαν την ισλαμική πίστη έως το 1821, οπότε διακήρυξαν δημόσια την πίστη τους στον χριστιανισμό, παρά τα δελεαστικά προνόμια που τους είχαν παραχωρήσει οι Τούρκοι. Τα κυριότερα μέλη της οικογένειας των Κ. ήταν: 1. Γεώργιος ή Γιουσούφ. Πήρε μέρος στον Αγώνα μαζί με τον αδελφό του Μιχαήλ (βλ. 4.). 2. Δημήτριος. Γιος του Μιχαήλ (βλ. 4.). Πήρε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις στην Κρήτη: στην πολιορκία της Γραμβούσας, στην Κακή Σκάλα, στον Δραπανιά και στη Γόρτυνα. Αργότερα, μετέβη στην ηπειρωτική Ελλάδα όπου πολέμησε υπό τις διαταγές των Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη, Γκούρα, Παπαφλέσσα και Κριεζώτη. Τον Απρίλιο του 1827 σκοτώθηκε στη μάχη του Φαλήρου ενώ μαχόταν ηρωικά. Οι Τούρκοι έκοψαν το κεφάλι του, το κάρφωσαν επάνω σε ένα ξύλο και το προσέφεραν στον πασά. 3. Μανόλης. Γιος του Γεώργιου (βλ. 1.). Κατά τη διάρκεια του κλεφτοπόλεμου, μετέβη μαζί με πολλούς άλλους στον Άγιο Νικόλαο Μιραμπέλλου, για να αναζωπυρώσουν την επανάσταση. Πήρε μέρος στην άτυχη μάχη στον Μοχό της Πεδιάδας (1827), όπου σκοτώθηκε μαζί με άλλους 200 Κρητικούς. 4. Μιχαήλ ή Χουσεΐν. Ήταν αρχηγός της οικογένειας. Πήρε μέρος στην Επανάσταση και μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον ιεροδιάκονο Γρηγόριο Καλλονά. Με το κύρος της περιουσίας του συνετέλεσε στην απομάκρυνση πολλών Τούρκων από την περιφέρειά του. Την περίοδο του Αγώνα εργάστηκε για την προμήθεια όπλων και τροφίμων από τα νησιά του Αιγαίου και συγκρότησε στρατιωτικό σώμα και μικρό ιππικό, όπου κατατάχθηκαν πολλοί από τους συγγενείς του. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες, στις οποίες και διακρίθηκε. Όταν εισέβαλαν οι Αιγύπτιοι στην Κρήτη, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το νησί του και να ακολουθήσει τον Μανόλη Τομπάζη στην Ύδρα, όπου και πέθανε. O εθνικός αγωνιστής Δημήτριος Κουρμούλης.